Rejestracja pobytu obywatela UE to kluczowy proces, który każdy obywatel Unii Europejskiej pragnący osiedlić się w Polsce musi przejść. Zrozumienie wymogów prawnych i procedur administracyjnych związanych z tym obowiązkiem jest niezbędne, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.
Rejestracja pobytu obywatela UE – wjazd do Polski i pobyt na jej terytorium
Obywatele państw Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii (dalej: UE) mogą wjeżdżać do Polski i przebywać na jej terenie w okresie do 3 miesięcy bez uruchamiania żadnych formalnych procedur, legitymując się wyłącznie paszportem lub innym ważnym dokumentem potwierdzającym ich tożsamość i obywatelstwo. Wyjątek stanowi okoliczność, gdy obywatel UE wjechał do Polski w celu poszukiwania pracy. W tym wypadku cudzoziemiec może przebywać w Polsce przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, chyba że po upływie tego okresu wykaże, że aktywnie kontynuuje poszukiwanie pracy i ma rzeczywiste szanse na zatrudnienie.
Zasady i warunki wjazdu na terytorium RP, pobytu oraz wyjazdu z tego terytorium obywateli UE (i członków ich rodzin niebędących obywatelami UE) – jak również obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej będących beneficjentami tzw. Umowy Wystąpienia – reguluje Ustawa o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. 2021, poz. 1697).
W przypadku pobytu trwającego dłużej niż 3 miesiące:
- każdy obywatel UE zobowiązany jest zarejestrować swój pobyt,
- każdy członek rodziny obywatela UE niebędący obywatelem UE zobowiązany jest uzyskać kartę pobytową.
Uchylanie się od tych powinności zagrożone jest karą grzywny (art. 81 Ustawy o wjeździe…).
Rejestracja pobytu obywatela UE – dokumenty pobytowe
Pomyślnym finałem uproszczonej i zwolnionej z opłat procedury jest w opisanych przypadkach uzyskanie:
- zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE.
- karta pobytowa dla członka rodziny obywatela UE niebędącego obywatelem UE.
Od 2 sierpnia 2021 r. obowiązują znowelizowane przepisy Ustawy o wjeździe… oraz odnośne rozporządzenia wykonawcze wdrażające Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1157. Zmiana dotyczy wprowadzenia nowych wzorów i formatów dokumentów pobytowych wydawanych obywatelom UE i członkom ich rodzin. Te wydane do 1 sierpnia 2021 zachowują ważność na okres, na który zostały wydane, jednakże nie dłużej niż do 3 sierpnia 2026 r.
Zasadnicza zmiana dotknęła dokument wydawany obywatelom UE jako zaświadczenie ich rejestracji pobytu trwającego dłużej niż 3 miesiące. W miejsce dotychczasowego papierowego dokumentu na wzór składanej legitymacji przyjął on teraz format zbliżony do kart pobytu (choć samo sformułowanie „karta pobytu” na nim nie figuruje) z widniejącą adnotacją „Zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE”. Nowy dokument wydawany jest na 10 lat i zawiera adnotację „Dyrektywa 2004/38/WE”
Awers „Zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE”
Rewers „Zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE”
Dokument wydawany członkowi rodziny obywatela UE niebędącego obywatelem UE w świetle nowej nomenklatury językowej nosi nazwę „Karta pobytowa” (w odróżnieniu od „Karty pobytu” wydawanej cudzoziemcom spoza UE, niebędących członkami rodzin obywateli UE). Okres ważności karty pobytowej wynosi 5 lat i w polu „rodzaj zezwolenia” zawiera adnotację „członek rodziny obywatela UE, art. 10 dyrektywy 2004/38/WE”.
Awers Karty pobytowej
Rewers Karty pobytowej
W podobny sposób prezentuje się „Dokument potwierdzający prawo stałego pobytu” wydawany obywatelowi UE oraz „Karta stałego pobytu” wydawana członkowi rodziny obywatela UE niebędącego obywatelem UE. W obu przypadkach ich uzyskanie obwarowane jest udokumentowaniem nieprzerwanego 5-letniego okresu pobytu na terytorium Polski.
Rejestracja pobytu obywatela UE – dostęp do polskiego rynku pracy
Obywatele UE mogę wykonywać pracę w Polsce na zasadach identycznych jak obywatele Polski. Nie potrzebują do tego zezwolenia na pracę, ani żadnego analogicznego dokumentu. Reguluje to art. 87 ust. 1 pkt 7-9 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2024, poz. 475).
Pracodawca chcący powierzyć pracę osobie z obywatelstwem kraju UE zobowiązany jest jednak zweryfikować – na podstawie paszportu lub innego ważnego dokumentu tożsamości kandydata, zawierającego informacje o posiadanym przez niego obywatelstwie – że istotnie jest on obywatelem jednego z krajów strefy UE. Skan owego dokumentu pracodawca winien przechowywać w aktach osobowych pracownika przez cały okres jego zatrudnienia.
Swobodny dostęp do polskiego rynku pracy członków rodziny obywateli UE (jak również członków rodziny obywatela Polski) reguluje z kolei art. 87 ust. 1 pkt 10 i 10a wspomnianej Ustawy o promocji… I choć przepisy stanowią, iż dostęp ów dotyczy członków rodziny, którzy jedynie „towarzyszą” obywatelowi UE (lub obywatelowi Polski) bez wymogu posiadania przez nich karty pobytowej, to jednak z praktycznych względów – i celem uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości ze strony pracodawcy – rekomendowane jest, aby członkowie rodzin o wspomnianą kartę pobytową wystąpili. Skan owego dokumentu pracodawca winien przechowywać w aktach osobowych pracownika przez cały okres jego zatrudnienia.
Rejestracja pobytu obywatela UE – dokumenty pobytowe wydawane obywatelom Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej po tzw. Brexicie
Od 1 stycznia 2021 r. obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin przebywający w Polsce są uprawnienie do składania wniosków o wydanie nowych dokumentów pobytowych, które potwierdzą korzystanie przez nich z uprawnień tzw. beneficjenta Umowy Wystąpienia podczas wjazdu do Polski i pobytu na jej terenie. Dotyczy to tych osób, które:
- korzystały z prawa pobytu w Polsce zgodnie z prawem UE przed zakończeniem tzw. okresu przejściowego (który trwał między 31 stycznia 2020 r. a 31 grudnia 2020 r.); dotyczy to także tych obywateli Wielkiej Brytanii, którzy wjechali do Polski po raz pierwszy we wspomnianym okresie, oraz
- nadal pozostają w Polsce.
Ich uzyskanie jest wskazane z praktycznych względów, jeśli chcą oni zachować uprawnienia legalnego pobytu w Polsce i swobodnego dostępu do rynku pracy, przewidziane dotychczas dla obywateli Wielkiej Brytanii. Szczególnie w obliczu faktu, że uzyskane przez nich przed Brexitem dokumenty pobytowe (przeznaczone obywatelom UE w ogólności) zachowywały ważność maksymalnie do 31 grudnia 2021 r. Nowe dokumenty pobytowe zawierają adnotację odnoszącą się do Umowy Wystąpienia: „art. 50 TUE, Art. 18 ust. 4 Umowy Wystąpienia” i są całkowicie zwolnione z opłat.
Do obywateli Wielkiej Brytanii oraz członków ich rodzin niebędących beneficjentami Umowy Wystąpienia, po upływie okresu przejściowego mają zastosowanie ogólne zasady wjazdu i pobytu na terytorium Polski odnoszące się do obywateli państw trzecich.
Jesteś pracodawcą i rozważasz zatrudnienie cudzoziemca? Nie wiesz, czy należy wystąpić z wnioskiem o zezwolenie na pracę, czy o zezwolenie na pobyt czasowy? Skontaktuj się z nami. Nasi specjaliści udzielą odpowiedzi na te i inne pytania. Pomożemy Ci w prawidłowym złożeniu wniosku i sprawnym przeprowadzeniu procedury uzyskania zezwolenia oraz kompleksowej obsłudze cudzoziemców.