Legalizacja pobytu i pracy cudzoziemców – podsumowanie zmian 2022

Legalizacja pobytu i pracy cudzoziemców – podsumowanie zmian 2022
Karolina Gradowska-Kania

Karolina Gradowska-Kania

Adwokat / Szefowa działu Mobility & HR

Rok 2022 przyniósł znaczące zmiany w przepisach dotyczących legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce. Wpływ na to miały zarówno sytuacja na Ukrainie, jak i długo oczekiwane przez rynek zmiany w prawie. Przyjrzyjmy się, jak kształtowały się te zmiany miesiąc po miesiącu w minionym roku.

Spis treści

I 2022: Zmiana ustawy o cudzoziemcach

W dniu 29 stycznia 2022 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Dokonała ona szeregu istotnych zmian w zasadach dotyczących legalizacji pobytu cudzoziemców na terytorium Polski, ze szczególnym uwzględnieniem osób wykonujących pracę. Zmiany w ustawie o cudzoziemcach dotyczyły m.in. wydłużenia okresu pracy na podstawie oświadczeń i zniesienia 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego.  

Wydłużenie okresu pracy na podstawie oświadczeń

Na mocy nowelizacji ustawy o cudzoziemcach wydłużeniu uległ okres legalności pracy podjętej na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy przez pracodawcę. Możliwość ta została wydłużona z okresu 6 miesięcy aż do 24 miesięcy. Oprócz tegonie obowiązuje już 12-miesięczny okres rozliczeniowy. Dzięki tej zmianie cudzoziemcy mogą pracować w Polsce nieprzerwanie przez 2 lata na podstawie oświadczenia. 

Kryterium oceny wysokości wynagrodzeń cudzoziemców

Kolejną wprowadzoną zmianą jest uzależnienie wpisu do ewidencji oświadczeń wynagrodzenia cudzoziemca. Pracodawca musi zapewnić obcokrajowcowi wynagrodzenie, które jest porównywalne do wynagrodzenia innych pracowników wykonujących tę samą pracę, którą ma podjąć cudzoziemiec.  

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – zmiana kryteriów

Od 29.01.2022 r. cudzoziemiec aplikujący o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę nie musi mieć w Polsce źródła stabilnego i regularnego dochodu na utrzymanie siebie i rodziny ani mieć tu miejsca zamieszkania. Nie ma już zatem obowiązku przedstawiania wraz z wnioskiem np. umowy najmu, aktu notarialnego czy potwierdzenia zameldowania. 

Polski pracodawca jest obecnie zobowiązany zaoferować cudzoziemcowi co najmniej minimalne wynagrodzenia za pracę. I to niezależnie od wymiaru czasu pracy oraz podstawy prawnej zatrudnienia.  Ponadto roczne wynagrodzenie podawane we wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji nie może być niższe niż 150% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku o to zezwolenie. 

Możliwość modyfikacji umowy z cudzoziemcem bez zmiany decyzji

Styczniowa nowelizacja ustawy o cudzoziemcach wprowadziła zmianę w postaci dwóch nowych okoliczności, z których zaistnieniem nie wiąże się już konieczność uzyskania nowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę lub jego zmiany. Jest to:

  • zmiana nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę, przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków oraz
  • zwiększenie wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia. 

III 2022: Specustawa „Ukraińska”

Z dniem 12 marca 2022 weszły w życie przepisy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Ustawa była odpowiedzią polskiego ustawodawcy na działania wojenne na Ukrainie i związaną z tym ucieczką ludności cywilnej na terytorium Polski.  

Legalny pobyt dla uchodźców

Ustawa uznaje za legalny pobyt Ukraińców, którzy przybyli na terytorium RP z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi. Jak również obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.  

Legalna praca dla Ukraińców – powiadomienie o podjęciu pracy

Specustawa zakłada, że obywatele Ukrainy, którzy wjechali do Polski od 24.02.2022r. z powodu zagrożenia wojną, a także obywatele Ukrainy wcześniej przebywający w Polsce mogą pracować bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy. Zgodnie z regulacjami specustawy, obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski w przypadku gdy: 

  1.  jego pobyt jest legalny oraz 
  1.  jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi za pośrednictwem praca.gov.pl w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy właściwy powiatowy urząd pracy. 

Działalność gospodarcza dla Ukraińców

Ukraińcy, których pobyt na terytorium RP uznaje się za legalny, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium RP na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Jedynym zastrzeżeniem jest, że uprawnienie to przysługuje pod warunkiem uzyskania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL. 

VII 2022: Ułatwienia dla obywateli Białorusi

9 lipca 2022 r. weszło w życie rozporządzenie, które pozwoliło Białorusinom ubiegać się o nowy rodzaj zezwolenia na pobyt czasowy. Jest ono dedykowane osobom, które przebywają na terytorium Polski na podstawie wiz krajowych wydanych w celu przyjazdu ze względów humanitarnych. Jednocześnie z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe (z oznaczeniem „D 21” na naklejce wizowej). Warunkiem udzielenia tego rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy jest przebywanie przez obywatela Białorusi na terytorium Polski na podstawie takiej wizy krajowej bezpośrednio przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia. 

VII 2022: Diia.pl – elektroniczny dokument dla uchodźców wojennych z Ukrainy

Od 23.07.2022 r. Diia.pl – elektroniczny dokument wydawany obywatelom Ukrainy, został dodany do katalogu dokumentów pobytowych. Aktualnie uprawnia on do przekraczania polskich granic i umożliwia swobodne przemieszczanie się w ramach strefy Schengen. 

VII 2022: Zmiany w procedurze wydawania zezwoleń na pracę

Od 29.07.2022 r. obowiązuje nowe rozporządzenie MRiPS w sprawie zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu wykonywania racy cudzoziemcowi. Na jego mocy m.in. zmieniono katalog dokumentów wymaganych w postępowaniach o wydanie zezwolenia. Dotyczy to również postępowań w sprawie oświadczeń o powierzaniu wykonywania pracy. Wprowadzono również nowe formularze wniosków. 

VIII 2022: Ułatwienia wizowe dla obywateli Ukrainy i Białorusi

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 18 sierpnia 2022 r. w sprawie wydawania wiz krajowych cudzoziemcom przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej składanie wniosków wizowych na terytorium Polski tj. bez konieczności wyjazdu do kraju pochodzenia, zapewniono: 

  1. obywatelom Ukrainy oraz obywatelom Republiki Białorusi, którzy ubiegają się o wydanie wiz w celu wykonywania pracy w charakterze kierowcy w międzynarodowym transporcie drogowym lub niezarobkowym międzynarodowym przewozie drogowym, 
  1. obywatelom Ukrainy, którzy ubiegają się o wydanie wiz w celu wykonywania pracy w charakterze pilota lub innego członka załogi cywilnego statku powietrznego, 
  1. obywatelom Republiki Białorusi ubiegający się o wiz wydawanych w celu humanitarnym, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe, którzy ze względów bezpieczeństwa, grożących represji lub prześladowań nie mogą powrócić do kraju pochodzenia, a którzy w dniu złożenia wniosku o wydanie wiz krajowych przebywają na terytorium Polski legalnie na podstawie ważnych, wydanych wcześniej wiz krajowych. 

X 2022: Oświadczenia już nie dla Rosjan

Na mocy Rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 25 października 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi od dnia 28 października 2022 roku przedsiębiorcy nie mogą już zatrudniać obywateli Rosji na zasadach uproszczonych. 

Aktualnie polscy pracodawcy, chcący zatrudnić obywatela rosyjskiego, muszą skorzystać z procedury standardowej – tj. w oparciu zezwolenie na pracę.  

Jakich zmian w zakresie legalizacji pobytu i pracy możemy się spodziewać w 2023 roku?

Niewątpliwie należy uznać, że ostatni rok przyniósł wiele zmian w przepisach dotyczących cudzoziemców. Jednak już dziś wiemy że pierwszy kwartał 2023 roku będzie równie dynamiczny pod tym względem. W Sejmie już w tej chwili są procedowane dwie duże nowelizacje przepisów. Jedna dotycząca specustawy o pomocy Ukrainie i druga związana z usprawnieniem działania Systemu Informacyjnego Schoenem. Dodatkowo planowane jest wprowadzenie całkiem nowej ustawy regulującej zatrudnianie cudzoziemców w Polsce.

Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszego działu Global Mobility & HR są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc. Legalizujemy pobyt i pracę cudzoziemców, oferujemy wsparcie prawne działów HR.

Wyróżniony ekspert

Karolina Gradowska-Kania

Karolina Gradowska-Kania

Adwokat / Szefowa działu Mobility & HR