Karta pobytu jest dokumentem wydawanym cudzoziemcom pochodzącym z tzw. krajów trzecich, a więc obywatelom państw spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegia Lichtenstein, Islandia) oraz Szwajcarii (dalej: UE). Jej obowiązujący wzór określony jest w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie dokumentów wydawanych cudzoziemcom (Dz.U. 2022, poz. 436) w nawiązaniu do art. 285 ust. 1 Ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. 2023, poz. 519).
Awers karty pobytu
Rewers karty pobytu
Jej wydanie przez właściwego wojewodę finalizuje ostatecznie urzędową procedurę w sprawie udzielenia cudzoziemcowi:
- zezwolenia na pobyt czasowy (przy czym zarówno samo zezwolenie, jak i towarzysząca mu karta wydawane są na okres maksymalnie 3 lat);
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej (udzielane jest ono bezterminowo, jednak sama karta podlega obligatoryjnej wymianie co 5 lat);
- zezwolenia na pobyt stały (udzielane jest ono bezterminowo, jednak sama karta podlega obligatoryjnej wymianie co 10 lat).
Wspomniane rozporządzenie określa wzór nie tylko karty pobytu, lecz także innych dokumentów wydawanych cudzoziemcom, tj.:
- polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca,
- polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca,
- tymczasowego polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca,
- dokumentu „Zgoda na pobyt tolerowany”.
Karta pobytu z urzędu i na wniosek
Pierwsze karty pobytu wydawane bezpośrednio po udzieleniu ww. typów zezwoleń wydawane są przez wojewodów z urzędu, jednak w niektórych przypadkach ich wydanie następuje na wniosek cudzoziemca (m.in. w przypadku zezwolenia na pobyt stały dla członka najbliższej rodziny repatrianta lub też zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa).
Karta pobytu – opłaty, zniżki, zwolnienia
Od 29 lipca 2022 r. obowiązują nowe stawki opłat za dokumenty wydawane cudzoziemcom.
Opłaty za wydanie lub wymianę (z uwagi np. na upływ jej ważności lub zmianę widniejących na niej danych) wynoszą:
- Karta pobytu (pobyt czasowy, pobyt rezydenta długoterminowego UE, pobyt stały) – 100 zł
- Polski dokument podróży dla cudzoziemca – 350 zł
- Polski dokument tożsamości cudzoziemca – 100 zł
- Tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca – 50 zł
- Dokument „Zgoda na pobyt tolerowany” – 100 zł
Stawki za wymianę dokumentu w przypadku jego utraty lub zniszczenia zawinionego przez cudzoziemca wynoszą odpowiednio więcej i rosną jeszcze bardziej w przypadku kolejnej jego utraty lub zniszczenia.
Ulga w opłacie za wydanie lub wymianę karty pobytu w wysokości 50% przysługuje cudzoziemcom:
- znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej (udokumentowanej zaświadczeniem właściwego organu do spraw pomocy społecznej o korzystaniu w danym czasie ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej),
- których celem pobytu jest pobieranie nauki w szkole ponadpodstawowej i szkole wyższej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (udokumentowane zaświadczeniem potwierdzającym pobieranie w danym czasie nauki w szkole ponadpodstawowej lub szkole wyższej),
- małoletnim, którzy w dniu złożenia wniosku o wydanie dokumentu nie ukończyli 16. roku życia (weryfikacja następuje poprzez przedłożenie aktu urodzenia małoletniego cudzoziemca, a w przypadku niemożności jego uzyskania – dokumentu podróży lub innego dokumentu tożsamości potwierdzającego wiek małoletniego cudzoziemca).
Z kolei opłaty za wydanie lub wymianę karty pobytu nie pobiera się m.in.:
- w przypadku wydania pierwszej karty pobytu cudzoziemcowi, który uzyskał w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
- gdy wydany lub wymieniony dokument zawiera wady techniczne lub błędy w danych niezawinione przez cudzoziemca.
Dokumenty pobytowe wydawane obywatelom UE
W ramach unijnej swobody przepływu osób obywatele państw UE mogą wjeżdżać do Polski i przebywać na jej terenie – a także świadczyć tu legalnie pracę – w okresie do 3 miesięcy bez uruchamiania żadnych formalnych procedur rejestrowych u właściwego wojewody.
W przypadku pobytu trwającego dłużej niż 3 miesiące:
- każdy obywatel UE zobowiązany jest zarejestrować swój pobyt,
- każdy członek rodziny obywatela UE nie będący obywatelem UE zobowiązany jest uzyskać kartę pobytową.
Pomyślnym finałem uproszczonej i zwolnionej z opłat procedury jest w opisanych przypadkach uzyskanie – odpowiednio – zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE oraz karta pobytowa dla członka rodziny obywatela UE nie będącego obywatelem UE.
Od 2 sierpnia 2021 r. obowiązują znowelizowane przepisy Ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin oraz odnośne rozporządzenia wykonawcze wdrażające Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1157. Zmiana dotyczy wprowadzenia nowych wzorów i formatów dokumentów pobytowych wydawanych obywatelom UE i członkom ich rodzin. Te wydane do 1 sierpnia 2021 zachowuję ważność na okres, na który zostały wydane, jednakże nie dłużej niż do 3 sierpnia 2026 r.
Zasadnicza zmiana dotknęła dokument wydawany obywatelom UE jako zaświadczenie ich rejestracji pobytu trwającego dłużej niż 3 miesiące. W miejsce dotychczasowego papierowego dokumentu na wzór składanej legitymacji, przyjął on teraz format zbliżony do kart pobytu (choć samo sformułowanie „karta pobytu” na nim nie figuruje) z widniejącą adnotacją „Zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE”. Nowy dokument wydawany jest na 10 lat i zawiera adnotację „Dyrektywa 2004/38/WE”.
Awers „Zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE”
Rewers „Zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE”
Dokument wydawany członkowi rodziny obywatela UE niebędącego obywatelem UE w świetle nowej nomenklatury językowej nosi nazwę „Karta pobytowa” (w odróżnieniu od „Karty pobytu” wydawanej cudzoziemcom spoza UE, nie będących członkami rodzin obywateli UE). Okres ważności karty pobytowej wynosi 5 lat i w polu „rodzaj zezwolenia” zawiera adnotację „członek rodziny obywatela UE, art. 10 dyrektywy 2004/38/WE”.
Awers karty pobytowej
Rewers karty pobytowej
W podobny sposób prezentuje się „Dokument potwierdzający prawo stałego pobytu” wydawany obywatelowi UE oraz „Karta stałego pobytu” wydawana członkowi rodziny obywatela UE niebędącego obywatelem UE. W obu przypadkach ich uzyskanie obwarowane jest udokumentowaniem nieprzerwanego 5-letniego okresu pobytu na terytorium Polski
Dokumenty pobytowe wydawane obywatelom Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej po tzw. brexicie
Od 1 stycznia 2021 r. obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin przebywający w Polsce są uprawnienie do składania wniosków o wydanie nowych dokumentów pobytowych, które potwierdzą korzystanie przez nich z uprawnień tzw. beneficjenta Umowy Wystąpienia podczas wjazdu do Polski i pobytu na jej terenie. Dotyczy to tych osób, które:
- korzystały z prawa pobytu w Polsce zgodnie z prawem UE przed zakończeniem tzw. okresu przejściowego (który trwał między 31 stycznia 2020 r. a 31 grudnia 2020 r.); dotyczy to także tych obywateli Wielkiej Brytanii, którzy wjechali do Polski po raz pierwszy we wspomnianym okresie, oraz
- nadal pozostają w Polsce.
Ich uzyskanie jest wskazane z praktycznych względów, jeśli chcą oni zachować uprawnienia legalnego pobytu w Polsce i swobodnego dostępu do rynku pracy przewidziane dotychczas dla obywateli Wielkiej Brytanii. Szczególnie w obliczu faktu, że uzyskane przez nich przed brexitem dokumenty pobytowe (dedykowane obywatelom UE w ogólności) zachowywały ważność maksymalnie do 31 grudnia 2021 r. Nowe dokumenty pobytowe zawierają adnotację odnoszącą się do Umowy Wystąpienia: „art. 50 TUE, Art. 18 ust. 4 Umowy Wystąpienia” i są całkowicie zwolnione z opłat.
Do obywateli Wielkiej Brytanii oraz członków ich rodzin nie będących beneficjentami Umowy Wystąpienia, po upływie okresu przejściowego mają zastosowanie ogólne zasady wjazdu i pobytu na terytorium Polski odnoszące się do obywateli państw trzecich.
Mobilność krótkoterminowa na podstawie karty pobytu na terytorium państw Schengen
Warto podkreślić, że wszystkie dokumenty pobytowe wydane przez Polskę (jako państwo członkowskie UE), są zgodne z jednolitym wzorem określonym w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiające jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich, zaś karty pobytowe (wydane obywatelom UE oraz członkom ich rodzin) spełniają wymogi Dyrektywy 2004/38/WE.
Oznacza to, że posiadacze wspomnianych dokumentów uprawnieni są do swobodnego przemieszczania między krajami strefy Schengen przez okres nieprzekraczający 90 dni w każdym 180-dniowym okresie, pod warunkiem posiadania ważnego dokumentu podróży (paszportu) oraz spełniania pozostałych warunków wjazdu określonych w art. 6 ust 1 pkt c, d i e Kodeksu granicznego Schengen, tj.:
- potrafią uzasadnić cel i warunki planowanego pobytu,
- posiadają wystarczające środki utrzymania lub możliwość ich uzyskania zgodnie z prawem,
- nie są uważani za stanowiący zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych żadnego z państw członkowskich,
- dane podróżujących nie znajdują się w krajowym wykazie wpisów do celów odmowy wjazdu danego państwa członkowskiego.
Rzecz jasna zasady te obowiązują także w przypadku przyjazdu cudzoziemców do Polski, którzy legitymują się kartami pobytu wydanymi przez którykolwiek z krajów strefy Schengen.
W razie wątpliwości czy posiadany dokument uprawnia jego posiadacza do pobytu krótkoterminowego w strefie Schengen, warto zweryfikować czy dokument ten został wpisany do specjalnego wykazu. Albowiem tylko dokumenty pobytowe (karty pobytu) wydane zgodnie z jednolitym wzorem oraz znajdujące się w tym wykazie upoważniają ich posiadaczy do swobody podróżowania we wspomnianym limicie 90/180 dni.
Jesteś pracodawcą i rozważasz zatrudnienie cudzoziemca? Nie wiesz, czy należy wystąpić z wnioskiem o zezwolenie na pracę, czy o zezwolenie na pobyt czasowy? Skontaktuj się z nami. Nasi specjaliści udzielą odpowiedzi na te i inne pytania. Pomożemy Ci w prawidłowym złożeniu wniosku i sprawnym przeprowadzeniu procedury uzyskania zezwolenia oraz kompleksowej obsłudze cudzoziemców.